Begin deze maand publiceerde La Repubblica de onthutsende uitslag van een peiling onder Italiaanse jongeren tussen de 18 en 24 jaar – de meesten van hen kunnen op 25 september voor de eerste keer gaan stemmen. Bij dat onderzoek zei 80 procent (80 procent!) het redelijk of volledig eens met de uitspraak dat met de huidige politieke klasse de zaken nooit veranderen in Italië.
Veel Italiaanse jongeren voelen zich de vergeten groep. ‘Italië is geen land voor jongeren’ stond een tijd terug op een protestdoek bij een betoging van jongeren. Er is een foto van gemaakt die je vaak terugziet – ook bovenaan dit blog. Je ziet het ook in peilingen en verkiezingsonderzoeken: het percentage jongeren dat niet gaat stemmen is hoger dan het gemiddelde van alle leeftijdsgroepen. Dat is zeker niet alleen omdat jongeren door studie of anderszins om te stemmen vaak moet reizen, omdat je moet stemmen in de plaats waar je officieel staat ingeschreven – de mogelijkheden om te stemmen per post of volmacht zijn zeer beperkt.
Niet langer marginaal
In een poging de politieke partij te dwingen meer aandacht te geven aan de problemen van jongeren, is er een (politiek neutrale) actiegroep 20e30 opgericht. We willen ,,voorkomen dat jongeren een marginaal doel zijn binnen de partijprogramma’s”, staat op hun website.
Deze beweging is opgezet in de wetenschap dat er voor iedere kiezer onder de 30 jaar er drie zijn die ouder zijn dan 55 jaar. Door de vergrijzing veroudert het kiezerslegioen. Dat is goed te zien in deze tabel. Er zijn nu twee keer zo veel stemgerechtigden boven de 45 als eronder.
Deze beweging is opgezet in de wetenschap dat er voor iedere kiezer onder de 35 jaar drie zijn die ouder zijn dan 55 jaar. Door de vergrijzing veroudert het kiezerslegioen. Dat is goed te zien in deze tabel. Er zijn twee keer zo veel kiesgerechtigden boven de 45 jaar als eronder.
Een generatieconflict?
Je zou op basis hiervan kunnen verwachten dat er sprake is van een generatieconflict. De problemen van jongeren zijn enorm. De kwaliteit en het niveau van het onderwijs laten veel te wensen over – en dat is een fors obstakel voor economisch groei. Een baan vinden is moeilijk, vaak zijn weinig tot niets betalende stages de enige manier om te beginnen. En wat je kan is bij het werk zoeken en carrière maken vaak minder belangrijk dan wie je kent. Zelfstandig wonen? Er zijn nauwelijks jongerenwoningen. Vandaar ook het grote aantal jongeren dat weggaat, naar het buitenland. Al een kwart eeuw is ‘cervelli in fuga’ (hersenen op de vlucht) een begrip. En dan zitten de jongeren ook nog met de gevolgen van de enorme staatsschuld, die vooral in de jaren tachtig sterk is gegroeid.
In de politieke voorkeuren zie je dit niet zo scherp terug. Onder jongeren is wel een duidelijke voorkeur voor partijen die worden gezien als ‘nieuw’. In 2018 was de Vijfsterrenbeweging populair onder jongeren. Die is begonnen als een anti-systeempartij, maar ik herinner me nog de afsluitende verkiezingsbijeenkomst waarop de jongeren naast me zeiden dat ze niet zozeer een proteststem wilden uitbrengen, maar de kans wilden krijgen om een concrete bijdrage wilden leveren aan een beter functionerend Italië.
De partij is nog steeds relatief populair onder jongeren. Waarschijnlijk is dat omdat de Vijfsterren het door hen ingevoerde Burgerinkomen, een soort bijstand, willen verdedigen. Dat heeft veel jongeren zonder werk enig soelaas geboden.
Mogelijk speelt de voorkeur voor ‘nieuw’ een rol bij het nationalistisch-rechtse Fratelli d’Italia. Die heeft omstreden neofascistische wortels, maar is ‘nieuw’ in die zin dat de partij nauwelijks eerder politieke macht heeft gehad. Uit de peilingen onder jongeren tussen de 18 en 24 jaar die La Repubblica eerder deze maand publiceerde, bleek dit overigens niet op te gaan voor jongeren. In algemene peilingen stonden Fratelli d’Italia en de Democratische Partij op dat moment hoger.
Gevestigde partijen als de centrum-linkse Democratische Partij of het centrum-rechtse Forza Italia van Silvio Berlusconi hebben relatief meer aanhang onder kiezers van boven de veertig.
Samengevat
Door de vergrijzing is het percentage jongeren onder de stemgerechtigden de afgelopen jaren sterk geslonken. Veel jongeren in Italië voelen zich een vergeten groep en vinden dat politieke partijen onvoldoende aandacht voor hun problemen hebben.
De Verkiezingen Van 25 September
Dit artikel is onderdeel van een reeks blogs in de aanloop naar de verkiezingen van 25 september. Vorige week de belangrijkste stromingen: de Vijfsterrenbeweging, het nieuwe centrum, de Democratische Partij, en de voorspelde winnaar: het rechtse blok. Ook uitleg waarom de Italiaanse kiezer minder kan kiezen dan hij of zij zou willen. Deze week schreef ik eerder over de rol van de kerk in de campagne, de twijfels bij vrouwen over de mogelijkheid dat een vrouw premier wordt, en de noodzaak van beter en meer onderwijs.
Heeft u specifieke vragen? Neem contact op, dan zal ik daar in een van de komende blogs op ingaan