Ik heb me in mijn journalistieke werk altijd laten leiden door een van de beginselen van de krant waar ik heel mijn leven met plezier heb gewerkt: proberen zo feitelijk en zakelijk mogelijk te berichten en zo de lezer in staat te stellen zijn eigen oordeel te vormen. Sta mij toe dat ik dit keer mijn eigen oordeel hard mee laat klinken – zonder de feiten geweld aan te doen.
Wat een ongelooflijk schouwspel vormde de Italiaanse politiek de afgelopen dagen. Kunt u het volgen: een grote partij die het kabinet steunt, weigert in een vertrouwensstemming vóór te stemmen en loopt weg, ondertussen wel roepend dat ze het kabinet niet willen laten vallen. Dit is geen operette meer, dit is de waanzin ten top.
Zo meer over wie dat dan zijn. Maar eerst de timing. Italië is de afgelopen jaren, wat zeg ik, de afgelopen halve eeuw, nog nooit zo goed bestuurd als nu door het zakenkabinet-met-politici onder leiding van Mario Draghi. Ga er maar aan staan: pandemie, inflatie, oorlog, en dan ook nog een enorme zak met geld waar iedereen op loert. Maar er ligt een serieus plan voor de enorme hoeveelheid achterstallig bestuurlijk onderhoud (digitalisering, verouderde bureaucratie, trage rechtspraak) en er worden besluiten genomen in plaats van politieke schaakstukken verplaatst. En internationaal heeft Italië ook weer iemand naar wie echt wordt geluisterd in plaats van meewarig om geglimlacht.
En nu wordt Draghi een spaak in het wiel gestoken. Ik ben optimistisch, ik denk dat er achter de schermen aan wordt gewerkt om hem te laten aanblijven. President Mattarella (de Italianen mogen dankbaar zijn dat hij nog even wilde aanblijven) weigerde zijn ontslag te aanvaarden en stuurde hem terug naar het parlement. Woensdag moeten de kaarten op tafel. Wilt u echt deze man die zo goed bezig is, naar huis sturen?
Ratjetoe
Hier wreekt zich dat een aantal partijen een kortetermijnbelang heeft of denkt te hebben. Neem de Vijfsterrenbeweging, die donderdag in de Senaat weigerden ja te zeggen tegen Draghi. Waarom? Omdat de radicale vleugel van de partij denkt dat een paar maanden in de oppositie het goed zou doen bij de kiezers. Maar oppositie tegen iemand die het verslonste Italiaanse huis op orde aan het brengen is? Veel succes. Bovendien: wie zegt dat er niet meteen verkiezingen komen als Draghi niet toch aanblijft? Dan hebben de Vijfsterren politieke kamikaze gepleegd.
Nog één steentje uit de schoen halen, zoals een voormalig president van Italië placht te zeggen. Een belangrijke reden om nu niet vóór Draghi’s pakket te stemmen dat bedrijven en mensen moet helpen, was dat er ook een afvalverbrandingsfabriek voor Rome in staat. Dat nooit, vinden de ayatollah’s binnen de Vijfsterren. Stel je voor: Rome komt om in het afval, louche ondernemers verdienen goud door hun afvalstortterrein aan te bieden, het kost sowieso veel geld om weer een trein met troep naar elders te laten rijden, maar je eigen afval netjes verbranden en ook nog energie opwekken? Nee, nee, nee. Want afval verbranden, dat kan nooit goed gaan. Kijk maar naar elders in Europa. Toch?
Ik zal de lezer niet vermoeien met de interne strubbelingen van de Vijfsterrenbeweging, een ratjetoe van mensen die per definitie ´tegen´ zijn en mensen die er tien jaar geleden in stapten omdat ze de politiek wilden hervormen. Vorige maand kwam het al tot een afsplitsing. Maar de idiotie van het niet-maar-toch-wel steunen van Draghi zit ‘m erin dat het ook koren op de molen is van Matteo Salvini. Die is in de schaduw van Draghi, die ook door Salvini’s Lega wordt gesteund, wat minder zichtbaar. Maar ook Salvini roept nu dat het kabinet maar weg moet en dat het tijd wordt voor vervroegde verkiezingen – die het rechtse blok, en niet de Vijfsterren, waarschijnlijk zouden winnen. Mede daarom waarschuwde Enrico Letta, van de Democratische Partij (centrum-links), de Vijfsterren dat het niet vóór Draghi stemmen wel eens zou kunnen uitpakken als de aanslag in juni 1914 op kroonprins Frans Ferdinand.
Cynisch
Draghi wordt nu pootje gelicht door activisten die jarenlang hebben geroepen dat het hele bestel op de schop moet omdat cynische politici de burgers niet meer vertegenwoordigden maar een kaste zijn geworden. In die kritiek zit veel waars. Maar diezelfde activisten zijn nu de cynici geworden. Draghi doet wat veel Italianen willen. Besturen, maatregelen nemen. Hij wilde best praten over een lijstje van negen punten waar de Vijfsterrenbeweging veel waarde aan hechten. Maar de radicale vleugel van de Vijfsterren, waarover partijleider Conte de controle kwijt is, wilde niet praten. Wat voor politiek is dat?
Nogmaals, ik blijf optimistisch. President Mattarella weet wat er op het spel staat. Draghi ook, al is hij woedend over de kortzichtige politieke spelletjes en wordt er wel heel veel van zijn geduld gevraagd. Ik vermoed dat zelfs iemand als Berlusconi zich de komende dagen inspant om te voorkomen dat Draghi echt het veld moet ruimen. Dat zou passen bij zijn veranderde imago. Maar het is, voor de zoveelste keer, de tragiek van Italië dat er zo veel energie gestoken moet worden in politieke machinaties onder de Romeinse kaasstolp, terwijl er daarbuiten nog zo veel is te doen.