Een frustrerende verrassing. Misschien is dat de beste samenvatting van mijn klimmetje naar boven langs een Unesco-site aan het meer van Como: de Sacro Monte van Ossuccio. Het is een van de voorbeelden van hoe kunstschatten in Italië door gebrek aan geld en aandacht zomaar staan te verpieteren.
Eerst maar eens: wat is een Sacro Monte, een heilige berg? Kort gezegd: een reeks van meestal veertien kapellen langs een pad dat tegen een heuvel of berg omhoog loopt, waarbij iedere kapel gewijd is aan een episode uit de Bijbel. Je vindt ze in de Noord-Italiaanse regio’s Piemonte en Lombardije. Er zijn er negen, gemaakt in de zestiende tot de achttiende eeuw. Ze moesten in de opzet van de bedenker, een franciscaner broeder, een soort alternatief Jeruzalem vormen, een bedevaartsplaats voor pelgrims die niet meer zo makkelijk naar Jeruzalem konden omdat dat was ingelijfd door de Turkse sultan. En natuurlijk, we zijn in de tijd van de Reformatie, was het ook een reactie op het opkomende protestantisme: een soort visuele catechismus met kernpunten van het katholieke geloof.
De bekendste en drukstbezochte is die in Varese, en de Unesco heeft ze allemaal onder de hoede genomen als erfgoed van de mensheid. Maar de vriendelijke uitbater van mijn B&B aan het Comomeer wees me erop dat ook zijn dorp Ossuccio er een heeft. Rechtsaf de geasfalteerde straat uit en dan over de kleine keitjes omhoog.
Fysieke inspanning
De gedachte achter het feit dat je moet klimmen, is dat die fysieke inspanning bijdraagt tot de spirituele ervaring van het stilhouden bij de kapellen. Je kunt er niet in, je moet door een traliehek naar binnen kijken. In iedere kapel is met houten en aardewerk beelden, soms aangevuld met wat fresco’s, een episode verbeeld uit het leven en lijden van Christus. Het is wat breder opgezet dan de traditionele kruisweg met zijn statiën. Die gaan over het lijden en dood van Christus. In Ossuccio zijn bijvoorbeeld ook kapellen gewijd aan de geboorte van Christus en aan Pinksteren.
Het zijn fraaie, vaak menshoge beelden, gemaakt door de beste lokale ambachtsmensen uit die tijd. Op die manier vormen de kapellen kleine musea. Maar, en dat is de teleurstelling, het is allemaal heel slecht te zien met het blote oog. Het is net als met het noorderlicht onlangs: de lichtcellen van de fotocamera geven een beter beeld dan de cellen van je netvlies. Bovendien zitten veel beelden behoorlijk onder het stof. En dat terwijl er zo veel te bekijken is.
Al nadenkend dat het toch niet zo ingewikkeld moet zijn om, desnoods met muntjes, verlichting aan te leggen in de kapellen, loop je door naar boven. Op het hoogste punt, halverwege de heuvel, is een kerk gewijd aan de Beata Vergine del Soccorso, de Zalige Maagd van Bijstand.
Op de weg terug blijf je als vanzelf nadenken hoe jammer het is dat deze Sacro Monte niet wat meer aandacht heeft gekregen, dat de kapellen niet wat beter worden verlicht – en misschien ook afgestoft. Want de gang langs de kapellen is alleen al voor het fenomenale uitzicht over het meer van Como meer dan de moeite waard.
