Deze week is de vertaling verschenen van Antonio’s oog, geschreven door Raffaella Romagnolo. Het is een mooi en beeldend geschreven roman over een weesjongen die midden negentiende eeuw assistent wordt van een fotograaf en opgroeit, volwassen wordt en kinderen krijgt in de eerste decennia van de jonge Italiaanse staat.
Wie is de schrijver?
Raffaella Romagnolo (1971) woont en werkt in haar geboortestreek Piemonte, in het noordwesten van Italië. Ze geeft daar op een middelbare school les in Italiaans en geschiedenis. Als schrijfster had ze eerder internationaal succes met haar roman La figlia sbagliata (2015). Die roman werd gevolgd door Destino (2018), vertaald in het Nederlands als Een verloren vriendin. Romagnolo heeft ook een thriller en een kinderboek op haar naam staan – meer op haar website.
Waar gaat het boek over?
De hoofdpersoon is Antonio Casagrande, een wees die aan één oog blind is. Hij groeit op in een weeshuis in Genua, met magere toekomstperspectieven: voor half blinden zijn er weinig baantjes. Dat verandert als hij 1867, twaalf jaar oud, als assistent in dienst komt bij een fotograaf, Alessandro Pavia. Deze is dan al bezig aan een enorm project: foto’s maken van alle 1.089 deelnemers aan de roemruchte expeditie waarmee Garibaldi in 1860 Sicilië (dan nog onder Spaans bewind) veroverde en zo de eerste echte stap zette naar de eenwording van Italië. Het is een enorme investering van tijd en geld, maar Pavia hoopt dat alle officiële instanties, alle gemeentes met een van de Garibaldini in hun grenzen, zo’n fotoboek willen kopen.
Pavia, een overtuigd patriot, heeft echt bestaan (lees hier, in het Italiaans, een lang overzicht van de man en zijn droom). Een museum in Fidenza heeft het album gedigitaliseerd.
De jongen reist in de roman met Pavia door Italië. Hij leert lezen en schrijven en wordt ingewijd in de geheimen van de fotografie, die dan nog in haar kinderschoenen staat. Als de jonge Antonio toevallig een keer door de lens kijkt met zijn ‘verkeerde’ oog, waar normaal een ooglapje voor zit, gebeurt er iets raars. Er flikkeren onheilspellende beelden op zijn netvlies – later zal hij begrijpen dat hij een aangekondigde dood heeft gezien. De roman beschrijft hoe deze vreemde gave of vloek het leven van Antonio beïnvloedt. Achtergrond voor zijn levensverhaal zijn de eerste decennia na de Italiaanse eenwording, die in 1870 met de verovering van Rome voltooid was.
Twee citaten:
Over de stemming onder de oud-strijders van Garibaldi:
Het komt voor bij de mensen die niet meer vechten, bij bijna iedereen dus. Afgezwaaid en weggebonjourd. Opzij jij, nu zijn wij aan de beurt. En ‘wij’ betekent het reguliere leger, met emblemen, vakmanschap, carrière en de hele hiërarchie die stapje voor stapje opklimt van tamboer tot aan Zijne Majesteit. Bij de gedachte aan hoe het was slaan de vrijwilligers van Quarto hun ogen neer. Wat valt er te fotograferen, denken ze. Ze wilden Italië veranderen en Italië antwoordde met een ‘dank je wel, goed gedaan, en nu wegwezen’. Het feest is voorbij, terug naar huis. Houweel, werkplaats, fabriek. Een kantoortje in de beste gevallen. Ze wilden de republiek en kregen een Savoie als koning van Italië, tot in alle eeuwigheid, amen.
Over fotografie en Antonio’s vermogen te zien of iemand snel doodgaat:
De tijd stilzetten was de kleine, kortstondige troost van iemand die zilvernitraat en albuminepapier weet te hanteren. Geen tijd is beter besteed dan de tijd die nodig is om te berekenen hoe lang de sluiter open moet blijven. Zo redeneerde hij. Elke afdruk een wonder. Een dam tegen het verval. Een belediging van de Dood. Punt uit. Zou die Ploert zich daarom aan hem vertonen? Omdat hij hem uitdaagde?
Wat vind ik ervan?
Raffaella Romagnolo weet met treffende details de historische achtergrond te schetsen. De herbegrafenis van Mazzini in Genua in 1872, de opstand van Milaan in 1898 komen zo tot leven in het verhaal. Er zijn een paar kleurrijke bijfiguren, zoals de hoerenmadam die opklimt tot een sjieke dame: slim met geld, maar met een gouden hart. De details over hoe fotografen toen werkten en de chemische processen die daarbij kwamen kijken, worden prettig terloops opgediend. Romagnolo schrijft mooi en beeldend zonder dat het al te barok wordt, zoals bij sommige andere Italiaanse schrijvers. Maar ondanks de boeiende achtergrond van geschiedenis en techniek, ondanks de fraaie schrijfstijl komt het verhaal van Antonio niet echt tot leven. Wat al die bijzondere gebeurtenissen met hem doen, wordt nauwelijks uitgewerkt. Eigenlijk is Antonio vooral een figurant in een groter historisch verhaal. De politieke en maatschappelijke ontwikkelingen komen beter uit de verf dan het innerlijk leven van Antonio. Denk het decor weg, en het verhaal wordt een stuk magerder.
Details
Oorspronkelijke titel:
De luce propria. Vertaald door Hilda Schraa.
Prijs: €22,99, 320 pagina’s
ISBN: 978 90 5672 698 0.