Het is niet het beroemste of het mooiste schilderij van Gustav Klimt. Maar het ‘Portret van een vrouw’ dat nu het sluitstuk vormt van een grote tentoonstelling over Klimt in Rome, was de afgelopen jaren wel het meest besproken schilderij van de Oostenrijkse schilder. Gestolen uit een museum en jaren later op een merkwaardige manier teruggevonden. En: hoe een scholiere ontdekte wat kunstcritici over het hoofd hadden gezien en hoe een bakvis een vrouw werd.
Laten we beginnen met het laatste. In 1996 wilde scholiere Claudia Maga haar scriptie wijden aan enkele schilderijen in het museum van haar stad, Piacenza. Een daarvan is het ‘Portret van een vrouw’. In de bibliotheek van het museum, de Galleria d’arte moderna Ricci Oddi, trof ze in een boek een foto aan van een verloren gewaand schilderij dat daar erg sterk op lijkt. De foto is uit 1918, uit een Duits tijdschrift. Hij verwijst naar een schilderij dat Klimt in 1912 exposeerde in Dresden, getiteld Backfisch.
Zou het misschien hetzelfde schilderij kunnen zijn, vraagt de scholiere zich af. Overgeschilderd? Ze kaart de zaak aan bij het museum, dat besluit het ‘Portret van een vrouw’ grondig te laten onderzoeken, onder andere middels röntgenfoto’s. En wat blijkt? Claudia had het goed gezien. Een verloren gewaand schilderij was voor iedereen zichtbaar ‘verstopt’. Klimt had het doek ingrijpend aangepast, waarschijnlijk in 1915 of 1916.
Het verloren gewaande doek 
Portret van een vrouw
Diefstal
Maar een jaar later verdwijnt het werk opnieuw. In februari 1997 wordt ‘Portret van een vrouw’ gestolen uit het museum tijdens de voorbereiding voor de uitleen elders in Piacenza. Hoe, dat blijft onduidelijk. Een paar dagen later wordt de lijst ervan gevonden op het dak van het museum. Een poging een dwaalspoor aan te leggen?
Twee maanden later wordt aan de grens met Frankrijk, bij Ventimiglia, een zeer goede kopie van het doek ontdekt. Was het de bedoeling origineel en kopie te verwisselen? Nog meer vraagtekens. Jarenlang lijkt het een hopeloze zaak. Het onderzoek wordt in 2017 heropend omdat met nieuwe tecnieken het dna van een gedeeltelijke vingerafdruk op de teruggevonden lijst van nut zou kunnen zijn. Maar de politie komt niet veel verder.
Tot een tuinman in december 2019 de klimop op een buitenmuur van het museum gaat snoeien. Achter een metalen deurtje ontdekt hij een zwarte plastic zak. Hij denkt eerst dat het afval is, maar ontdekt dat er een opgerold schilderij in zit. Hij loopt er meteen mee naar binnen. Het blijkt inderdaad het gestolen ‘Portret van een vrouw’ te zijn. Onderzoek maakt al snel duidelijk dat het doek daar niet de hele tijd kan hebben gelegen. Maar het wie, wanneer en waarom blijven grote vraagtekens.
Onder andere wegens de bijzondere achtergrond van dit doek zal de grote aan Klimt gewijde tentoonstelling in Rome vanaf begin april 2022 verhuizen naar Piacenza, in een aangepaste samenstelling.