Het Comomeer is beroemd wegens de vele prachtige villa’s die te vinden zijn in deze unieke mix van zon, water en uitlopers van de Alpen. Het was en is waar mensen met veel geld en ook enige smaak een vakantiehuis zochten – hoe vaak krijg je niet te horen dat ene George Clooney hier al ruim twintig jaar een villa heeft. Een van de absolute toppers tussen al deze verrukkingen is de villa del Balbianello, in de gemeente Lenno. Ik ging er onlangs op een zonnige lentedag een kijkje nemen.
Alleen de ligging is al bijzonder. De villa ligt op een heuvelachtig schiereilandje in het meer. Je moet een kwartiertje omhoog lopen om er te komen – of je moet een taxiboot nemen vanuit Lenno. De villa wordt door die heuvel gescheiden van de altijd drukke weg langs het 45 kilometer lange meer. Door de vooruitgestoken positie van het schiereiland heb je meer dan 180 graden uitzicht over het water en de bergen.
In de tuin van de villa, aangelegd tegen de hellingen van heuvel, kun je makkelijk een uur ronddwalen. Lopend tussen de standbeelden, langs de mooie balustrades, onder de vele verschillende bomen. Of mijmerend genieten van de prachtige uitzichten. Het is het ene na het andere plaatje.
James Bond en Skywalker
Wereldberoemd ook. Hier werden scènes uit de film Casino Royale opgenomen, met voor het eerst Daniel Craig als James Bond. En voor de Star Wars fans: ook de bruiloft van Anakin Skywalker en Padmé Amidala is hier gefilmd (link onderaan). Aan weerszijden van de eigenlijke villa staan twee iconische steeneiken, gesnoeid als twee enorme parachutes. Als de twee tuinmannen van de villa in februari/maart de bomen hun jaarlijkse snoeibeurt geven, zijn ze daar meer dan een week mee bezig.
Net als Villa d’Este, een andere beroemde villa aan het meer van Como, nu een luxehotel, is de villa del Balbianello gebouwd voor een kardinaal. In 1787 liet kardinaal Angelo Marina Durini, telg uit een rijk Milanees geslacht, hier een nieuwe villa bouwen op de plaats waar sinds de veertiende eeuw een franciscaner klooster had gestaan. Hij heeft er nog geen tien jaar gewoond. Via via kwam de villa daarna in de twintigste eeuw eerst terecht bij de Amerikaanse generaal Butler Ames, en na diens dood bij Guido Monzino. Ook al steenrijk: zijn familie was eigenaar van de warenhuisketen Standa, hij was directeur daarvan toen die keten in 1966 werd verkocht.
Ontdekkingsreiziger
Die Monzino, geboren in 1928, was een bijzondere figuur. Zijn vader Franco hield van de bergen (er is een berghut naar hem vernoemd in het massief van de Mont Blanc). Guido bouwde die passie verder uit en werd een hartstochtelijk ontdekkingsreiziger en alpinist. Hij had al verschillende expedities naar Groenland gemaakt toen hij in 1971 over land en ijs de Noordpool wist te bereiken, met 23 traditionele Inuit-sleeën die werden voortgetrokken door maar liefst 330 husky’s. Volgens Italiaanse bronnen was dat de tweede keer dat dit iemand op deze manier lukte en heeft niemand hem dat daarna zo nagedaan. (Als je dat overigens probeert bevestigd te krijgen in een zoektocht op internet, bekruipt je wel enige twijfel daarover.)
Twee jaar later sloeg hij een andere mijlpaal. Monzino was de man achter de eerste Italiaanse expeditie die de top van de Mount Everest bereikte. Tot zijn grote teleurstelling kwam hij zelf nauwelijks verder dan het basiskamp op ongeveer 5500 meter hoogte; hij was een verstokt roker en zijn longen konden niet goed overweg met de ijle lucht. De drie mensen van zijn groep die er wel in slaagden, hadden als troost wat stukken rots van de top meegenomen.
Monzino slaagde er in 1974 in zijn lang-gekoesterde wens te doen uitkomen en de villa del Balbianello te kopen van de erfgenamen van generaal Ames, die toen al twintig jaar dood was. De Amerikaanse smaak beviel hem niet en hij besloot de villa helemaal opnieuw in te richten. Het interieur is dus uit de jaren zeventig, op z’n klassiek Italiaans en met zijden behang in de meeste kamers (Como had lang een bloeiende zijde-industrie). Daarbij is te zien dat Monzino een pietje precies was: in veel kamers is de decoratie volledig symmetrisch.
Enthousiast verzamelaar
Omdat Monzino een enthousiast verzamelaar was, zijn er ook ruimtes die eigenlijk een klein museum vormen. Zoals de grote zaal vol herinneringen aan zijn poolexpedities. In een kast daar staat een unieke collectie van zo driehonderd beeldjes die zijn gesneden uit de tanden van walrussen en balein van walvissen.
In een ander kamer zijn de beelden verzameld van zijn reizen naar Midden-Amerika en Afrika. Weer elders staan Chinese kunstwerken.
Monzino bouwde ook een grote collectie op van schilderijen op glas, een kunstvorm die in de zeventiende en achttiende eeuw populair was. Het zijn er meer dan tweehonderd. Volgens de gids die de rondleiding verzorgde, is dit de grootste collectie van dit type schilderijen in Europa.
Monzino had van deze villa een centrum voor ontdekkingsreizen willen maken. Hij heeft daar de tijd niet voor gehad. In 1988 overleed hij, zestig jaar oud, na een hartaanval. Hij was ongetrouwd en kinderloos en had in zijn testament bepaald dat de villa moest worden geschonken aan de FAI, de Italiaanse monumentenzorg.
Monzino ligt begraven in een hoekje van de tuin.
Praktische informatie
Voor info over toegangsprijzen en reserveringen, ga naar de site van de FAI. De tuin is zonder reservering te bekijken, wie ook de villa in wil, moet reserveren. Wie wil kijken hoe de villa is gebruikt in Star Wars – Attack of the Clones, hieronder is een filmpje van een fan. En wie denkt wat vaker een van de erfgoederen van de FAI te bezoeken: ook mensen die in het buitenland wonen, kunnen eenvoudig via internet lid worden. © Foto’s Marc Leijendekker